“`html

Dünya Anadili Günü’nde Hrant Dink’in Anadil Üzerine Düşünceleri

DUVAR – Agos Gazetesi, Dünya Anadili Günü vesilesiyle, Hrant Dink’in 2003 yılında Eğitim Sen’in düzenlediği ‘Anadilde Eğitim Sempozyumu’ndaki konuşmasını nihayet yayımladı. Dink, konuşmasına “Türkiyeli bir Ermeni’yim” diyerek giriş yaptı ve Osmanlı İmparatorluğu’ndan günümüze anadil kullanmanın zorluklarını ve başarılarını aktardı. Dink, anadilinin, insanoğlunun kültürel ve sosyal gelişiminin temel taşı olduğuna vurgu yaptı: “Eğer diğer insanlarla paylaştığınız dilinizi yok sayarsanız, kendi dilinizi de zamanla kaybedersiniz.” şeklinde konuştu.

Hrant Dink’in Anadil ve Eğitim Üzerine Düşünceleri

Dink’in “Anadil karın gurultusudur, engelleyemezsiniz” başlıklı konuşmasının önemli bir kısmı şöyledir:

“Kendimi tanıtmaya başlayayım: Türkiyeli bir Ermeni’yim. Eğitimci değilim. Yüksekokul eğitimi aldım ama öğretmenlik deneyimim olmadı. Bu nedenle anadilde eğitimin, bireylerin düşünsel becerilerini geliştirmekte nasıl bir rol üstlendiği hakkında sadece kişisel görüşlerimi paylaşabileceğim.

Bu topraklarda anadilinde eğitim konusunun günümüzdeki tartışması, 150 yıl önce yaşanmış benzer bir tartışmanın bir yansımasıdır. İçinden gelen biri olarak Türkiye’deki Ermeni toplumunun, bu topraklardaki Ermeni halkının anadil eğitimine dair yaşadığı deneyimleri aktaracağım. Çünkü günümüzdeki tartışmalar, o dönemle fazlasıyla benzerlik göstermektedir. Ermeni halkının eğitim tarihinin incelenmesinin, bu ülkenin eğitim tarihine önemli katkılar sunabileceğine inanıyorum.

Cumhuriyet döneminden yüzyıllar önceki köy enstitüsü deneyimlerinden, Anadolu’nun birçok yerinde anadilinde eğitim yapmanın koşullarının nasıl şekillendiğine ve bu süreçte yaşanan tartışmalara dair bilgi paylaşmayı umuyorum.

Osmanlı İmparatorluğu’nda Eğitim ve Anadil Meselesi

O dönemde yaşanan tartışmalara değinirken, Osmanlı’nın zayıfladığı ve pek çok milletin bağımsızlık peşine düştüğü bir süreçte, Ermeni halkının da kültürel ve eğitimsel hakları için verdiği mücadeleyi anımsamak gerekir. Osmanlı İmparatorluğu’ndaki reform taleplerinin, özerklik ve eğitim gibi alanlarda kendini ortaya koyduğunu gözlemlemek mümkündü.

2.000 Ermeni Okulunun Kaderi Nedir?

Bu dönemde elde edilen haklar sonucunda, Anadolu genelinde iki binin üzerinde, üç veya dört farklı dilde eğitim veren okullar açıldı. Bunların izleri, Türkçe yayınlarda karşımıza çıkmaktadır. Hatta o döneme dair raporları incelediğimizde, velilerin çocuklarını yabancı dilde eğitim veren okullara göndermeyi tercih etdikleri görülebiliyor.

Bugün Sadece 18 Okul Kaldı

Zamanla anadilinde eğitim yapma olanağı kısıtlandı. Cumhuriyet dönemine gelindiğinde, yalnızca 52 okul kalabildi ki bunların çoğu İstanbul’da bulunmaktadır. Günümüzde ise İstanbul’da faaliyet gösteren sadece 18 okul mevcut. Bu okullarda toplam 8.000 öğrenci kapasitemiz varken, sadece 3.500 öğrenci eğitim alıyor.

Öğrenciler Arasında Anadil Eğitimi

Anadilimizde eğitim yapmak mümkündür fakat yeterli mi? Biz, çocuklarımıza anadilimiz Ermeniceyi öğretmeye çabalıyoruz. Haftada dört saat dil dersimiz var ama hayat bilgisi, spor gibi diğer derslerde de Ermenice eğitim veremediğimiz durumları sıkça yaşıyoruz. Devletin eğitim bürokrasisi, bazen bu eğitimi vermemiz konusunda engeller çıkartabiliyor.

Dink, “Ermeni okullarında, öğretmenlerimiz hayat bilgisini Türkçe ders kitapları üzerinden aktarmakta. Anadil hakkımız var fakat öğrenciler tam olarak Ermenice öğrenemiyor.” diyerek bu durumu eleştiriyor.

Anadilin Önemi ve Varoluş Mücadelesi

Hrant Dink, anadilinin insanlığın uygarlığının en önemli ögesi olduğunu ve bu nedenle korunması gerektiğini belirtti. Eğer bir topluluğun dili yok sayılırsa, bu durum yaşamın her alanında derin etkiler yaratır.

Dink, “Anadil, varoluşun ve insanların sosyal ve kültürel zenginliğinin en temel kaynağıdır. Bu nedenle, herkesin anadilini koruma isteği doğal bir haktır” ifadeleriyle konunun önemine dikkat çekti.

Kaynak: Metin, Eğitim-Sen Yayınları tarafından yayımlanan ‘Anadilde Eğitim Sempozyumu 1’ kitabının içeriğinden alınmıştır.

(ALINTI)

“`